Funkcjonujemy w świecie, w którym oddziałuje na nas wiele czynników. Spotykamy się z postępem informatyzacji, ale także jesteśmy świadkami zmian prawnych czy ekonomicznych. Pośród tego możemy zastanawiać się, jak wspomniane sytuacje wpływają na nas i jaka jest rola państwa w gospodarce?
Podstawowe zasady funkcjonowania państwa
Po pierwsze zauważmy, że rola państwa w gospodarce w dużej mierze zależy od ustroju, jaki panuje w danym kraju. Wydaje się, że największa ingerencja pojawia się w przypadku tzw. komunizmu czy gospodarek centralnie planowanych. Niemniej jednak ze względu na ich zmniejszające się znaczenie w dzisiejszym świecie, nie będziemy analizować ich szczegółowo. Zamiast tego pod lupę weźmiemy gospodarkę rynkową, która jest obecna m.in. w Polsce. Zwróćmy uwagę na to, że szeroka analiza historii gospodarczej wskazuje na to, że państwa opierające swoje funkcjonowanie na fundamentach systemu rynkowego zapewniają możliwość stabilnego rozwoju, a także bogacenia się mieszkańców. Innymi słowy, własność prywatna, a także możliwość swobodnego podejmowania decyzji przyczynia się do efektywności. W związku z tym, jaka jest faktycznie rola państwa w gospodarce?
Pomoc państwa w tworzeniu gospodarki rynkowej
Nie ulega wątpliwości, że państwo powinno zapewniać warunki, które sprzyjają szeroko pojętemu rozwojowi gospodarczemu. Pośród tego możemy wskazać na tworzenie zasad dotyczących m.in.:
- emitowania pieniądza oraz papierów wartościowych;
- prowadzenia działalności gospodarczej;
- obrotu gospodarczego;
- alokacji zasobów;
- budowy programów społecznych, takich jak ochrona zdrowia czy ubezpieczenia emerytalne.
Patrząc na to z innej strony, z pewnością zauważymy, że przytoczone przez nas działania wymagają nakładów pieniężnych. W związku z tym, państwo musi dysponować określonymi dochodami, które pozyskiwanie są np. z podatków od obywateli. Wspomnianemu gromadzeniu środków publicznych towarzyszy jednocześnie proces ich rozdysponowywania. Odpowiednia alokacja wynika natomiast z przepisów prawnych, a także ustawy budżetowej czy planu finansowego jednostek samorządów terytorialnych. Co więcej, wpływy i wydatki z budżetu wiążą się nierozerwalnie z funkcjami, jakie powinno spełniać państwo.
Funkcje państwa w gospodarce
Ekonomia jest nauką, która nieustannie rozwija się i przystosowuje do panujących warunków. Abstrahując od tego, możemy jednak bez problemu wyróżnić funkcje, które powinno spełniać państwo w gospodarce rynkowej. Zaliczymy do nich:
- funkcję alokacyjną, która polega na odpowiedniej alokacji kapitału, w tym m.in. na dostarczaniu towarów i usług obywatelom czy społecznościom lokalnym. W istocie, funkcja alokacyjna odnosi się do ingerencji państwa w zakresie dysponowania dobrami publicznymi;
- funkcję redystrybucyjną, która polega na zmniejszaniu nierówności społecznych, m.in. poprzez wprowadzenie minimalnego wynagrodzenia czy zapewnienie dostępu do bezpłatnej nauki;
- funkcję regulacyjną, która ma na celu likwidację monopoli, a także tworzenie równych i sprawiedliwych zasad gospodarki rynkowej;
- funkcję stabilizacyjną mającą główne odzwierciedlenie w okresach spowolnienia gospodarczego. W takich sytuacjach zadaniem państwa jest możliwie jak najlepsze łagodzenie skutków kryzysu ekonomicznego.
Jak możemy zauważyć, rola państwa w gospodarce jest wielowymiarowa. Odnosi się nie tylko do zapewnienia swego rodzaju stabilizacji, ale też ma na celu zapewniać swobodę działalności gospodarczej, a także ingerować w przypadku ewentualnych fluktuacji ekonomicznych.